Zrównoważony rozwój – Informacje wstępne
Wanda Pazdan
27 wrz 2007
Mając na myśli zrównoważony rozwój dotykamy wszystkich sfer naszego istnienia, zarówno tych materialnych jak i duchowych. Integralne rozumienie świata, integralna filozofia oraz muzyka mogą nam pomóc. W filozoficznych rozprawach różnie się pisze o rzeczywistości. Trudno zaprzeczać tym, którzy piszą, że rzeczywistość, tak, jak ją postrzegamy, działa na nas i my działamy na rzeczywistość i to, jak na nią oddziałujemy ma wpływ na to, jak rzeczywistość oddziałuje na nas…
Wielki fizyk, Albert Einstein powiedział, że wyobraźnia jest ważniejsza od wiedzy. Władysław Reymont napisał, że rzeczywistość jest z tej samej przędzy, co i marzenia. Metody zarządzania strategicznego oparte o wizję sugerują aktywne kreowanie rzeczywistości. Duchowość człowieka, to cecha, która w ostatnich czasach urasta do pojęcia wszechpotężnej energii. Człowiek, w zależności od sposobu gospodarowania potencjałem duchowym, może uczynić, dla siebie i swojego otoczenia wiele dobra lub zła. Praca własna nad współpracą z kreatywną energią, może zmienić dzieje ludzkości, o których Herbert Georgie Wells napisał, że coraz bardziej przybierają wygląd wyścigu pomiędzy oświatą a katastrofą…Polskie prawo ochrony środowiska podaje następującą definicję: zrównoważony rozwój rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.Często używaną definicją jest definicja pochodząca z prac agend ONZ: „zrównoważony rozwój to taki typ rozwoju społeczno-gospodarczego, w którym następuje proces integrowania w czasie i przestrzeni działań politycznych, gospodarczych i społecznych, gwarantujący zachowanie równowagi przyrodniczej oraz trwałość podstawowych procesów przyrodniczych”.
Od 1987 roku na międzynarodową polityczną arenę weszła koncepcja zrównoważonego rozwoju definiowana jako „rozwój, który zabezpiecza potrzeby współczesnych bez ograniczania realizacji potrzeb przyszłych pokoleń”. Unia Europejska kładzie silny nacisk w swoich aktach prawnych na implementowanie zagadnień ochrony środowiska do polityk i strategii zarówno gospodarczych jak i społecznych. Również w zapisach negocjowanej Konstytucji UE ochrona środowiska, poprzez integrowanie polityk i strategii zarówno w obszar gospodarki i zagadnień społecznych, ale także z naciskiem na harmonizację działań w czasie i przestrzeni, znajduje istotne miejsce. Strona internetowa firmy Wanda Pazdan będzie promować zarządzanie zrównoważonym rozwojem traktując również rodzinę i rozwój poszczególnych jednostek jako istotne elementy składowe rozwoju. Im więcej z nas będzie kroczyło drogą zrównoważonego rozwoju tym łatwiej będzie go wdrożyć.
M. Nowicki i L. Ribbe w ostatnim rozdziale książki pod tytułem ” Problemy Ekorozwoju Polski” zatytułowanym „Jaka czeka nas przyszłośc?” pisze: „Rozproszenie osadnictwa i napływ na tereny dotychczas wyłącznie wiejskie ludzi reprezentujących różnorodne zawody powinny sprzyjać rozwojowi samorządności, wyzwalaniu wielu pożytecznych inicjatyw obywatelskich oraz wyborowi władz lokalnych w sposób świadomy, a nie anonimowy. Już teraz nie ma przeszkód technicznych, by powrócić do prastarej formy demokracji bezpośredniej, gdyż dzięki sieciom komputerowym i poczcie elektronicznej możliwe będzie przeprowadzanie głosowań w formie powszechnych referendów nad każdą żywotną dla społeczeństwa sprawą. Dotyczy to zarówno społeczności lokalnych, jak i całego społeczeństwa kraju. Stworzy to zupełnie nowe formy sprawowania władzy i odpowiedzialności rządzących. Partie polityczne, tak chętnie powołujące się na dany mandat dany im przez społeczeństwo, będą musiały się liczyć znacznie bardziej niż dotąd z natychmiastową weryfikacją swoich działań, bez czekania na następne wybory. Nie będzie też można manipulować badaniami opinii społecznej, opartymi na bardzo małej próbie, które obecnie są często elementem gry politycznej.”
Rzetelna, „INTEGROWALNA” informacja udostępniana KAŻDEMU to niezbędnik realizacji rozwoju drogą zrównoważonego rozwoju. Informacja rodzi odpowiedzialność. Realizacja zrównoważonego rozwoju wymaga uniwersalnej odpowiedzialności. Odpowiedzialność biznesu to już nie tylko hasło. To już także działania. Mamy pilotowe projekty typu RC – odpowiedzialność biznesu, CRS – społeczna odpowiedzialność biznesu, mamy indeksy giełdowe FTSE4Good powstałe w celu zwiększenia świadomości i akceptacji inwestycji społecznie odpowiedzialnych w międzynarodowym biznesie, postępuje proces wdrażania systemów ISO 14000 i EMAS.Unifikacja formy i zakresu informacyjnego raportu, który zarząd przedsiębiorstwa składa do sądu gospodarczego za rok ubiegły, (razem ze sprawozdaniem finansowym i dodatkową informacją) , jest produktem międzynarodowej inicjatywy GRI Global Reporting Initiative (patrz www.globalreporting.org ) GRI kompleksowo unaocznia sfery oddziaływania biznesu na społeczeństwo i środowisko, a także na innych przedstawicieli biznesu.Cytat z projektu HOPE „…musimy zdecydować się na życie w poczuciu uniwersalnej odpowiedzialności, identyfikując się z całą społecznością Ziemi, jak również ze swoimi społecznościami lokalnymi. Jesteśmy równocześnie przedstawicielami różnych narodów oraz jednego świata, które są ze sobą powiązane. Każdy dzieli współodpowiedzialność za obecną i przyszłą pomyślność rodziny ludzkiej i większego, żyjącego świata. Duch ludzkiej solidarności i pokrewieństwa z całością życia wzmacnia się, gdy żyjemy oddając cześć tajemnicy istnienia, będąc wdzięcznymi za dar życia i uznając ze skromnością miejsce człowieka w przyrodzie.
Pilnie potrzebujemy wspólnej wizji podstawowych wartości, które zapewnią etyczne podstawy pojawiającej się światowej społeczności.”S. Kozłowski „EKOROZWÓJ Wyzwanie XXI wieku” w ostatnim rozdziale zatytułowanym „Wyzwania XXI wieku” pisze między innymi o ekokapitaliźmie. Oto krótki cytat: „Kapitalizm potrzebuje nowej strategii. Niezbędne jest wykorzystanie mechanizmów rynkowych do zachowania środowiska przyrodniczego z jednoczesnym stworzeniem każdemu z uczestników rynku szansy zarobienia na tym. Ten nowy kierunek myślenia i działania określamy mianem ekokapitalizmu (Wizsacker, Lovins, Lovins, 1999):
Zasady ekokapitalizmu:
1. Staraj się, aby oceny mówiły prawdę ekologiczną.
2. Rób najpierw to, co najbardziej opłacalne.
3. Inwestuj w oszczędzanie zasobów, gdyż jest to tańsze niż eksploatacja.
4. Twórz rynki dla zaoszczędzonych zasobów.
5. Dbaj o uczciwą konkurencję.
6. Wynagradzaj tylko pożądane zachowania, a nie ich przeciwieństwa.
7. Opodatkuj to mniej pożądane, a nie to co pożądane.
8. Przyspieszaj wycofywania nieefektywnych urządzeń.
Realizacja założeń ekokapitalizmu jest możliwa, jeżeli zmienimy poglądy na dobrobyt. Dotychczas dobrobyt oceniany jest powszechnie poprzez wielkość produktu krajowego brutto (PKB), czyli wielkość obrotu. Wielkość PKB zależy często od skali rabunkowej gospodarki, np. od wycinania lasów tropikalnych. Jednocześnie od pewnego poziomu życia wzrost PKB nie przekłada się na dobre samopoczucie. W krajach uprzemysłowionych dobre samopoczucie, mierzone indeksem zrównoważonego dobrobytu ekonomicznego (ISEW) (patrz aneks nr 5) ma tendencję malejącą. Wywołuje ją, miedzy innymi to, że globalizacja gospodarki prowadzi do wzrostu bezrobocia i zmniejszenia się zarobków (Martin, Schumann, 1999).Nowa koncepcja kapitalizmu opiera się na odwrotnym założeniu, że przybywać będzie miejsc pracy i wydłużać się będzie okres pracy w życiu człowieka. Wzrost zatrudnienia następuje głównie w gospodarce usługowej. Przejście od zarobkowania w przemyśle do sektora usług nazywane jest tercjaryzacją. W USA w rolnictwie pracuje już tylko kilka procent, a w przemyśle poniżej 20% zatrudnionych.”Powtarzając za H.Skolimowskim, futurystą-filozofem, nowe wartości dla nowego milenium to wartości ekologiczne: rewerencja, odpowiedzialność, wstrzemięźliwość, różnorodność, eko-sprawiedliwość dla wszystkiego. Bez zmiany wyznawanych powszechnie zasad etycznych nie będzie to możliwe. Jednym z najważniejszych „narzędzi” niezbędnych do wdrażania zasad zrównoważonego rozwoju jest wychowanie społeczeństwa w nowym duchu. Jest to najtrudniejsze, bo wiąże się ze zmianą naszych przyzwyczajeń, wzorców. Olbrzymia w tym rola kościoła, rodziny, mediów, nauki i całego systemu edukacji. Cytując W. Eichelbergera: „…Problem polega na tym, że mimo tego bezprecedensowego odkrycia fizyków, kwestionujący „stary” paradygmat, nasza kultura, nasz sposób rozumienia świata, i sposób bycia w nim jest w dalszym ciągu podporządkowany staremu sposobowi myślenia. Wielu naukowców i myślicieli dostrzega w tym potencjalne źródło katastrofy. Ich zdaniem, nasza cywilizacja oparta na tradycyjnym paradygmacie, który jest sprzeczny z rzeczywistością, doprowadziła do sytuacji, w której nie będzie w stanie wyzwolić odpowiedniej energii, aby zapobiec nieuniknionej, jak się wydaje, katastrofie. Inercja tego układu jest rzeczywiście zastanawiająca i przerażająca zarazem. Przerażające jest to, że właściwie nasze życie jest kształtowane, a nasze zachowanie kierowane przez obraz świata, który nie ma pokrycia w rzeczywistości. Jeśli ktoś nie ma kontaktu z rzeczywistością, wtedy swoim zachowaniem prowadzi do cierpienia i zamieszania w sobie i wokół siebie…
„Niezbędne jest globalne zarządzanie zrównoważonym rozwojem zapewniające minimum socjalne wszystkim obywatelom świata, gdyż jak mówił Albert Einstein piętą achillesową wszelkich demokracji jest strach o podłożu ekonomicznym i jedyną szansą ocalenia cywilizacji i ludzkiej rasy jest powstanie Rządu Światowego i stworzenie systemu bezpieczeństwa opartego na prawie.
A.Toffler, amerykański socjolog, wskazuje „Zmierzamy do ogólnoświatowego układu przypominającego swoją strukturą raczej gęstą sieć neuronów w mózgu, niż luźne zbiurokratyzowane jednostki organizacyjne.”
Inni, jak John Kenneth Galbraith , ekonomista z Harvardu oraz dyplomata, przewidują powstanie czegoś w rodzaju światowego rządu, który zastąpiłby anemicznie działającą ONZ.
Już John Lennon w swoim utworze Imagine wyśpiewał, że nie trudno wyobrazić sobie świat bez narodów.
W dniu dzisiejszym dwie agendy ONZ: UNEP i UNDP pretendują do stworzenia globalnego rządu zrównoważonego rozwoju. Antropopresja i charakter zanieczyszczeń, ich zdolność do rozprzestrzeniania się powodują, że takie regionalne (ponadpaństwowe), a najlepiej światowe rozwiązania są konieczne. Powinny zawierać w sobie również koordynację w zakresie szeroko rozumianego bezpieczeństwa. Już Albert Einstein mówił, że „…Wszystko, co dzieje się w sferze stosunków międzynarodowych, musi być oceniane pod kątem tego, czy pomaga, czy też przeszkadza w ustanowieniu Rządu Światowego. …Rząd Światowy powinien być władny rozwiązywać konflikty między państwami na drodze arbitrażu…Rząd ten musi mieć jasno sformułowany statut, zaaprobowany przez poszczególne rządy i państwa, powinien też być wyłącznym dysponentem broni ofensywnych”.
Wanda Pazdan
Materiał na bazie tekstu drugiej części książki Aleksandry Wójtowicz i Wandy Pazdan „Johannesburg na żywo i co dalej” ISBN 83-88823-86-8 wydanej w 2002 roku przez Agencję Reklamowo-Wydawniczą Arkadiusz Grzegorczyk
